İslam kültür dünyasının hızlı gelişme döneminde tıp sanatı en hızla ilerleyen ve İslam dünyasının Batı’ya katkısının en büyük olduğu alanlardan birisidir. Erken dönemden itibaren büyük hekimlerin tamamının hem hekim hem hakîm âlimler olduğu görülmektedir. “That the best physician is also a philosopher” kendisini hem hekim hem de hakîm olarak gören Galen‘in bir eserinin adıdır.

Bu geleneğin bir parçası olan, devrinin en önemli ve çok yönlü âlimlerinden Ebû Zeyd el-Belhî’nin (ö. 934) Mesâlihu’l-ebdân ve’l-enfüs eseri, insan sağlığını hem bedensel hem de ruhsal boyutlarıyla ele alan, İslam tıp tarihinde öncü olmuş bir çalışmadır.

Belhî, beden ve ruh sağlığının birbiriyle ayrılmaz bir ilişki içinde olduğunu vurgular ve insanın dünya ve ahiret saadetinin bu iki unsurun dengeli bir şekilde korunmasına bağlı olduğunu belirtir. Bu yaklaşım, modern tıpta “psikosomatik” olarak adlandırılan beden- ruh ilişkisini ortaya koyarak, fiziksel rahatsızlıkların ruhsal durumlardan etkilendiğini ve bunun tersinin de geçerli olduğunu savunur. Belhî, öfke, korku, hüzün ve vesvese gibi nefsânî rahatsızlıkların sağlık üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çeker ve bunlarla mücadelede inancın, bilgi ve hikmetin, akıl ve temyiz gücünün, hikmet sahibi dostların, iyi bir çevrenin ve mânevî gelişimin önemini vurgular.

Ebû Zeyd el-Belhî Psikosomatik tıp İslam tıbbı Bütüncül sağlık Mâneviyat